Site icon totalitarismo.blog

Немецкий способ накопления богатств | Το γερμανικό τρόπο πλουτισμού | Il sistema tedesco di far soldi

— А по моему мнению, рулетка только и создана для русских, — сказал я, и когда француз на мой отзыв презрительно усмехнулся, я заметил ему, что, уж конечно, правда на моей стороне, потому что, говоря о русских как об игроках, я гораздо более ругаю их, чем хвалю, и что мне, стало быть, можно верить.
— На чем же вы основываете ваше мнение? — спросил француз.
— На том, что в катехизис добродетелей и достоинств цивилизованного западного человека вошла исторически и чуть ли не в виде главного пункта способность приобретения капиталов. А русский не только не способен приобретать капиталы, но даже и расточает их как-то зря и безобразно. Тем не менее нам, русским, деньги тоже нужны, — прибавил я, — следовательно, мы очень рады и очень падки на такие способы, как например рулетки, где можно разбогатеть вдруг, в два часа, не трудясь. Это нас очень прельщает; а так как мы и играем зря, без труда, то и проигрываемся!
— Это отчасти справедливо, — заметил самодовольно француз.
— Нет, это несправедливо, и вам стыдно так отзываться о своем отечестве, — строго и внушительно заметил генерал.
— Помилуйте, — отвечал я ему, — ведь, право, неизвестно еще, что гаже: русское ли безобразие или немец кий способ накопления честным трудом?
— Какая безобразная мысль! — воскликнул генерал.
— Какая русская мысль! — воскликнул француз; Я смеялся, мне ужасно хотелось их раззадорить.
— А я лучше захочу всю жизнь прокочевать в киргизской палатке, — вскричал я, — чем поклоняться немецкому идолу.
— Какому идолу? — вскричал генерал, уже начиная серьезно сердиться.
— Немецкому способу накопления богатств. Я здесь недолго, но, однако ж, все-таки, что я здесь успел подметить и проверить, возмущает мою татарскую породу. Ей-богу, не хочу таких добродетелей! Я здесь успел уже вчера обойти верст на десять кругом. Ну, точь-в-точь то же самое, как в нравоучительных немецких книжечках с картинками: есть здесь везде у них в каждом доме свой фатер, ужасно добродетельный и необыкновенно честный. Уж такой честный, что подойти к нему страшно…
(Фёдор Михайлович Достоевский, Игрок, 1866)

*

«“Κι όμως” απάντησα, “νομίζω πως η ρουλέτα φτιάχτηκε ειδικά για τους Ρώσους”. Ki όταν ο Γάλλος χαμογέλασε περιφρονητικά, παρατήρησα, ότι η αλήθεια δεν μπορεί παρά να είναι με το μέρος μου, γιατί όταν μιλούσα για τους Ρώσους σαν παίχτες, περισσότερο τους κριτικάριζα παρά τους επαινούσα, έπρεπε λοιπόν να με πιστέψει.
“Και που βασίζετε τη γνώμη σας αυτή;” ρώτησε ο Γάλλος.
“Στο γεγονός ότι η ικανότητα της απόκτησης χρημάτων αποτέλεσε, σε κάθε εποχή της ιστορίας, έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες για την καλλιέργεια των αρετών του πολιτισμένου ανθρώπου στη Δύση. Ο Ρώσος, αντίθετα, όχι μονάχα αποδεικνύεται ανίκανος να αποκτήσει κεφάλαια, αλλά κι όταν τα έχει, τα σπαταλάει ασυλλόγιστα. Παρ’ όλ’ αυτά” πρόσθεσα, “εμείς οι Ρώσοι έχουμε ανάγκη από λεφτά, κι έτσι καταφεύγουμε με ιδιαίτερη ευχαρίστηση σε τέτοια μέσα απόκτησης τους όπως η ρουλέτα, όπου κανείς μπορεί να πλουτίσει εύκολα, μέσα σε δύο ώρες χωρίς να δουλέψει. Είναι μεγάλος πειρασμός για μας· κι επειδή παίζουμε πάντοτε απερίσκεπτα, χάνουμε ό,τι έχουμε και δεν έχουμε!”
“Αυτό είναι μόνο εν μέρει σωστό!” είπε ο Γάλλος αλαζονικά.
“Όχι, δεν είναι σωστό, και θα ’πρεπε να ντρέπεστε που μιλάτε έτσι για τους συμπατριώτες σας” μπήκε στη μέση ο στρατηγός, πολύ σοβαρός κι επιβλητικός.
“Σας παρακαλώ” του απάντησα, “δεν καταλήξαμε ακόμη σε συμπέρασμα για το ποιο είναι χειρότερο: τα εξωφρενικά καμώματα των Ρώσων ή η γερμανική μέθοδος να πλουτίζει κανείς με τον ιδρώτα του προσώπου του”.
“Τι φριχτή σκέψη!” φώναξε ο στρατηγός.
“Πολύ ρώσικη ιδέα!” αναφώνησε ο Γάλλος.
Γελούσα με την καρδιά μου και προσπαθούσα να τους προκαλέσω όσο περισσότερο γινόταν.
“Θα προτιμούσα να ζήσω όλη μου τη ζωή σε μια τσερκέζικη σκηνή, παρά να πρoσκυνήσω το γερμανικό είδωλο”.
“Ποιο είδωλο;” φώναξε ο στρατηγός, που είχε αρχίσει να θυμώνει.
“Το γερμανικό τρόπο πλουτισμού. Δεν είμαι καιρό εδώ, κι όμως, έχω παρατηρήσει πράγματα που κάνουν την ταταρική μου φύση να αγανακτεί. Μα την αλήθεια, μακριά από κάτι τέτοιες αρετές! Χτες περπάτησα καμιά δεκαριά χιλιόμετρα στα περίχωρα. Λοιπόν, είναι ακριβώς όπως στα ηθικοπλαστικά βιβλία, ξέρετε, εκείνα τα μικρά εικονογραφημένα βιβλία που κυκλοφορούν στη Γερμανία: όλα τα σπίτια έχουν τον πατέρα τους, έναν υπερβολικά ενάρετο και τίμιο άνθρωπο, τόσο τίμιο που φοβάται κανείς να τον πλησιάσει…”»
(Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, Ο παίκτης, 1866, μετ. Όλγα Αγγελίδη)

*

[«“Secondo me invece la roulette è stata inventata proprio per i russi» dissi io, e quando il francese alla mia replica scoppiò a ridere sprezzantemente gli feci notare che la ragione era ovviamente dalla mia parte perché, parlando di russi, come giocatori, io li disprezzavo molto più di quanto li apprezzassi e quindi mi si poteva credere.
“Su che cosa basate la vostra convinzione?” domandò il francese.
“Sul fatto che alla catechesi delle qualità e virtù di un uomo occidentale civilizzato appartiene, storicamente e quasi come punto più importante, la possibilità di creare un capitale. Un russo invece non solo non sa mettere insieme dei capitali, ma li sperpera perfino inutilmente e stupidamente. Tuttavia anche a noi russi servono i soldi –aggiunsi– quindi ne deriva che siamo molto contenti e guardiamo con avidità quei mezzi come, per esempio, la roulette, con i quali si può diventare ricchi
improvvisamente, in due ore, senza faticare. Questo ci affascina molto, e dato che giochiamo a casaccio, senza pensare, capita che perdiamo!”
“Ciò è in parte giusto” osservò soddisfatto il francese.
“No, ciò è ingiusto, e voi dovreste vergognarvi di parlare così della vostra gente” osservò duramente e severamente il generale.
“Scusatemi –gli risposi– ma in realtà non si sa ancora ciò che è peggio: la sregolatezza russa o il sistema tedesco di far soldi con il lavoro onesto?”
“Che razza di idea indecente!” sbottò il generale.
“Che razza di idea russa!” sbottò il francese.
Io risi, volevo assolutamente stuzzicarli.
“Ma io preferisco passare tutta la vita vagabondando in una tenda kirghisa piuttosto che inchinarmi all’idolo tedesco” esclamai.
“A quale idolo?” quasi gridò il generale cominciando già a infuriarsi seriamente.
“Al sistema tedesco di far soldi. Non sono qui da molto, eppure ciò che qui ho fatto in tempo ad appurare e notare irrita il mio sangue tataro. Santo cielo, non le voglio queste virtù! Ieri qui ho fatto in tempo a fare un giro di circa dieci verste. Beh, la stessa identica cosa che è riportata nei libretti di morale tedesca con i disegni: in ogni casa c’è il Vater, terribilmente virtuoso e incredibilmente onesto. È così onesto che fa paura avvicinarglisi…»
(Fëdor Michajlovič Dostoevskij, Il giocatore, tr. it. Anna Maria Capponi Glouchtchenko, Demetra, 1995, pp. 39-40)]

Exit mobile version